zaterdag 13 november 2021

Colson Whitehead - De ondergrondse spoorweg

Altijd vast op de plantage

Een tijd geleden las ik ‘De jongens van Nickel’ waar ik zeer van onder de indruk was, ‘De ondergrondse Spoorweg’ kwam dan ook prompt op mijn lijstje te staan van boeken die ik graag wilde lezen. In dit boek geeft Whitehead een beknopte, verhalende geschiedenis van het leven op en na de plantage voor tot slaaf gemaakten.

Hoofdpersoon Cora is op de plantage geboren, net als haar moeder Mabel, haar grootmoeder Ajarry komt uit Afrika en is met de schepen mee naar Amerika genomen. Cora is een buitenbeentje op de plantage, haar moeder is weggelopen en nooit meer teruggevonden toen zij tien was. Nooit heeft zij zich afgevraagd of ze weg zou kunnen lopen totdat Caesar haar voorstelt om samen weg te lopen. Ze doet wat ze nooit heeft bedacht en gaat mee.

Ze gaan met de ondergrondse spoorweg steeds een stuk verder naar het Noorden, van Georgia, naar South Carolina, North Caroline, Tennessee en Indiana. In elke staat komt ze andere vormen van racisme tegen, nergens is ze echt veilig of thuis. Veel witte mensen helpen haar, anderen zien haar als de vleesgeworden verdorvenheid. Elk sprankje positiviteit wordt weer tenietgedaan en Cora verliest steeds meer vrienden.

Het boek geeft een, zo ver ik dat kan beoordelen, voor een roman vrij volledig beeld van het werk op de plantage en de behandeling van zwarten in het Amerika van de 19e eeuw als zij ontsnapten of vrij werden gemaakt. Een historie die ook veel verteld over hoe er tegenwoordig wordt gesproken over en aangekeken tegen racisme, thuis horen en wie er macht mag hebben. De angst voor de zwarte meerderheid zat er al goed in 200 jaar geleden en als we kijken naar onze huidige samenleving dan is dat nu nauwelijks anders. Ergens zitten we nog altijd vast op de plantage. 

 




vrijdag 28 mei 2021

Gerald Murnane – De vlakte

Prachtig, ingewikkeld en afgemeten

De aankondiging van ‘De vlakte’ van Gerald Murnane is lyrisch, “toekomstig Nobelprijswinnaar, een genie, gebeeldhouwde zinnen”. Dat kan over het algemeen twee dingen betekenen. 1. Het boek is onleesbaar en enkel interessant voor een zeer beperkt gezelschap, of, 2. Het boek is daadwerkelijk fantastisch. Ik kan niet anders dan mij bij deze tweede groep aansluiten. Ik vind het boek prachtig

Murnane schrijft over een jongeman die de vlakte wil bestuderen, het binnenland van Australië, en om tot deze vlakte toe te treden moet hij zich mengen onder zijn bewoners. De verteller heeft besloten om een filmscenario te schrijven over deze vlakte en zoekt een beschermheer om hem steun en onderdak te verlenen. Hier treden we toe tot een vreemde scène waarin allerlei mensen, artiesten zal ik ze maar noemen, proberen tijdens een tweedaags filosofisch drinkgelag de gunsten van deze landheren te winnen.

Daar wordt het verhaal ingewikkeld. Het vertelt over een politieke strijd tussen verschillende vlaktefacties en hoe de verteller zich tot die oude verhalen probeert te verhouden. Hij krijgt zijn plek bij een landheer en blijft daar tientallen jaren werken aan de idee van een filmscenario. Het verhaal heeft veel meta-beschouwingen (kan dat?) en raakt uiteindelijk aan de grote vraag of wij onszelf en de ander wel kunnen kennen. In afgemeten zinnen werkt Murnane toe naar het eind waarin hij laat zien dat de vlakte niet te kennen is en misschien wel niet bestaat.

Tijdens het lezen van dit boek dacht ik, wat fijn dat Signatuur dit soort boeken uitbrengt en dat ik die mag lezen. Zelfs met deze sprekende kaft had ik het boek zelf denk ik niet zo snel opgepakt, maar als recensent van Signatuur mag en moet ik mij soms buiten mijn gebaande leespaden wanen en dat is ontzettend de moeite waard.

 


 


 

zondag 9 mei 2021

Aline van Wijnen - Bestemming geluk

Leuke feel-good thriller met maatschappelijke relevantie

In ‘Bestemming geluk’ laat Melanie, juweliersdochter, haar verloofde voor het altaar staan, opeens beseft ze dat ze helemaal niet gelukkig is in deze glamour wereld. Gelukkig ontmoet ze koerier Alex, die jaren geleden als politiek vluchteling uit Wit-Rusland naar Nederland is gekomen. Maar blijkt hun romance tegen geheimen uit het verleden bestand?

Wat dit vrij simpele liefdesverhaal wat extra body geeft is de achtergrond van Alex en het meisje Isa, de dochter van Melanie’s beste vriendin. Isa helpt Melanie graag in de winkel en laat daar op geheel eerlijke en eigenzinnige wijze weten wat ze van sommige grote-mensen-beslissingen vindt. Hilarisch als ze duidelijk maakt dat ze echt wel snapt waarom Melanie Alex ziet zitten. Minder geslaagd is Isa’s moeder, een schrijfster van feel-good romans, die het hele boek eigenlijk aan het zeuren is over positieve dan wel negatieve reviews op Goodreads. De eerste keer is het nog wel een grappige gimmick, daarna wordt het op zijn minst saai.

Het boek is lekker vlot geschreven en fijn om weer een keer iets makkelijks te lezen tussen de literatuur en studieboeken door, maar op veel plekken meer cliché dan nodig. Wel goed dat van Wijnen zich verdiept heeft in de politieke geschiedenis van Wit-Rusland en daar een twist aan heeft gegeven die past bij het verhaal. Nou maar hopen dat van Wijnen beter tegen drie sterren op Goodreads kan dan haar personage Olivia.

woensdag 24 februari 2021

Franco Faggiani - Het jaar dat Shizo Kanakuri verdween

 Waargebeurde fictie

Soms heb je van die verhalen die je bij blijven. Ik las “het jaar dat Shizo Kanakuri verdween” ergens
in de eerste lockdown. Volgens mijn Goodreads-account op 15 en 16 mei. Maar of dat helemaal klopt dat durf ik niet te zeggen. Al die tijd heeft het boek in mijn boekenkast gelegen, wachtend op een recensie. Maar al die tijd heeft het boek ook nog in mijn hoofd gezeten en dat is een goed teken.

Shizo Kanakuri is een Japanse jongen die goed lange afstanden kan rennen. Hij wordt getraind door een vreemde man aan de universiteit en opeens blijkt dat hij mee mag doen aan de Olympische Spelen van 1912 in Stockholm, Zweden. Hij krijgt daar tijdens de marathon een soort van black-out en loopt hem niet uit. Hij schaamt zich zo dat hij verdwijnt in de haven van Stockholm en daarna een soort van wereldreis maakt. Hij gaat bij het vreemdelingenlegioen, vrachtschip-lift weer naar Azië en zorgt daar een groot deel van zijn leven voor een boomgaard op een van de eilanden van Japan.

Het meest bizarre van dit hele verhaal is dat het een soort van waargebeurd is. Shisou Kanakuri is inderdaad in 1912 uitgezonden naar de marathon in Stockholm en is daar nooit gefinisht. Hij is daarna verdwenen totdat een reisjournalist zijn verhaal ontdekt, hem opzoekt en zijn verhaal bekend maakt. Faggiani las dit verhaal een keer in de krant en heeft het tot onderwerp van zijn boek gemaakt.

Het voelt vreemd een Italiaan die schrijft over een Japanse atleet die verdwijnt in Stockholm. Maar het verhaal is prachtig beschreven. Mooie details over de natuur en de innerlijke wereld van Shizo. De eenzaamheid van Shizo op dat eiland met die boomgaard. Het verdriet omdat hij zijn ouders nooit meer heeft gezien. Zelfs nu, 9 maanden later, denk ik nog wel eens aan het boek. En het fijne is, het tweede boek van Faggiani is net uitgekomen bij Signatuur. Ik ga het lezen, binnnkort, en verheug me nu al op de stilistische manier van schrijven.


 

zondag 14 februari 2021

Hilary Mantel – De spiegel en het licht

Uitzonderlijk lang en meeslepend verhaal

 Misschien was het niet mijn slimste zet om nadat ik eindelijk weer begonnen was met het schrijven van recensies deze pil ter hand te nemen om te lezen. Op de dag af drie maanden heb ik er in gelezen. Het was prachtig en langdradig, mooi en bloederig. Tijd om een punt te zetten achter de Cromwell-trilogie.

 Jaren hebben we moeten wachten op het derde deel uit de Cromwell-trilogie, de spiegel & het licht, het boek start met de laatste dag van het leven van Anna Boleyn in 1536 en eindigt met het overlijden van Thomas Cromwell in 1540, grootmeester van de koning, geheimzegelbeheerder, lid van het geheime kabinet en uiteindelijk graaf van Essex. Na ‘Wolf Hall’ in 2009 en ‘Het boek Henry’ in 2012 kwam op 20 mei 2020 dit laatste deel uit over het leven van één van de meest illustere politieke zwaargewichten uit het Tudor-tijdperk. Een totaal van 1241 bladzijden vol politieke intrige, internationale betrekkingen, liefde en liefdespolitiek en zeer veel onthoofdingen.

 Als Anna Boleyn het veld heeft geruimd trouwt koning Henry VIII met Jane Seymour en hij beloont Lord Cromwell hiervoor met steeds meer privileges, politieke macht en landgoederen. Een tijd lang kabbelt het boek door terwijl de koning en koningin elkaar het hof maken, Cromwell de buitenlandpolitiek probeert te regelen, zijn zoon gaat trouwen met de zus van de koningin en dan start het begin van het einde. Koningin Jane sterft na de geboorte van prins Edward en Henry is in diepe rouw. Als Cromwell een verstandshuwelijk voor hem arrangeert dat niet in vruchtbare aarde valt is dat het punt voor Cromwell’s vijanden om te starten met een plan om hem ten val te brengen.

 Tijdens het lezen werd ik regelmatig volledig opgenomen in deze 16e-eeuwse wereld aan het Engelse hof. De omgangsvormen, de tegenstellingen daarin met Cromwell’s jeugd die de Engelse klassenmaatschappij goed uit laten komen en het feit dat hij onder andere daarom nooit volledig geaccepteerd wordt aan het hof. Toch merkte ik regelmatig ook dat ik me afvroeg of het nodig was om alles zo uitgebreid te beschrijven. Het eten, de tuinen, de reizen van de koning, de verschillende verbouwingen. Ik kon het boek makkelijk wegleggen en zo heb ik er ook drie maanden over gedaan. Heel lang dacht ik ook, dit wordt een 3-sterren boek, het is mooi, maar te traag en te langdradig. Tot het laatste deel waarin Cromwell’s einde aangekondigd wordt. Dat heb ik in één keer uitgelezen en is nog zo lang in mijn hoofd blijven zitten dat dit toch terecht een 4-sterren boek is.