Manon de Heus en Marijke van der Ploeg – Statiegeld voor mijn moeder

Prachtig boek over het (soms bizarre) leven in de DDR

Sinds de val van de Muur komen er steeds meer verhalen naar buiten over het leven in de DDR, maar nu, dertig jaar later weten we nog steeds maar weinig over het dagelijks leven in die tijd. Daar brengt ‘Statiegeld voor mijn moeder’ op een zeer toegankelijke wijze verandering in. Dertig jaar later betekent ook dat de verhalenvertellers reflecteren op hun tijd in de DDR en de veranderingen die de hereniging met zich mee hebben gebracht.

In ‘Statiegeld voor mijn moeder’ komen 19 Oost-Duitsers en 1 West-Duitse aan het woord en delen hun herinneringen aan de DDR-tijd. Wat de Heus en van der Ploeg erg goed hebben gedaan is variëteit aanbrengen in de verhalen en toch een duidelijke samenhang tonen. Zo zijn er verhalen uit de Punk-scene, van mensen die probeerden te vluchten uit de DDR, mensen die dat gelukt is, een huisarts, een voormalige neonazi en een Stasi-officier. Door de slimme samenstelling van de verhalen lijkt het toch of je één lang verhaal leest in plaats van twintig losse interviews.

Het boek laat de mensen aan het woord, alle verhalen worden dus vanuit de ik-vorm geschreven en dat zorgt ervoor dat je je heel betrokken voelt bij de geïnterviewden. Je voelt de bizarre situatie van de mensen, die toen voor een groot deel (jonge) kinderen waren. Kinderen die wisten dat als hun vader of moeder een reis naar het buitenland mocht maken, zij achter werden gehouden als ‘statiegeld voor hun moeder of vader’ zodat deze terug zou keren. Maar soms bleken de vaders niet terug te keren naar de DDR. Ook werden kinderen uit huis geplaatst en in heropvoedingsinternaten gestopt en werden mensen sterk aangeraden om niet te scheiden. De familie was heilig in de DDR, tegelijkertijd zorgde de DDR voor grote scheuren binnen families. Een tegenstelling die het boek duidelijk laat zien.

Ook de inleiding met een korte vertelling van de geschiedenis van de DDR is interessant. Ik kwam er bij het lezen achter dat ik zo veel niet gehad heb op school. Dit alles tezamen en de uitgave 30 jaar na het vallen van de muur maakt dit een prachtig boek en een goed cadeau voor onder de (kerst)boom of bij andere feestdagen. Ik ga in ieder geval nog een paar exemplaren weggeven de komende tijd!