Colson Whitehead – De jongens van Nickel

 Whitehead kan schrijven en ‘De jongens van Nickel’ moet gelezen worden!

Elwood Curtis is een heel nette zwarte jongen die duidelijk van zijn oma geleerd heeft zich niet in de problemen te begeven. Hij werkt, doet het goed op school en houdt zich gedeisd, tot het lot zich tegen hem keert. Op weg naar de Hogeschool om extra lessen te volgen stapt hij in een auto die gestolen blijkt te zijn. De rechter besluit hem naar de Tuchtschool Nickel te sturen om hem te leren zich te gedragen. Dit alles speelt zich af in de jaren zestig, een tijd waarin Martin Luther King inspireert tot demonstraties en de rassenscheidingswetten in Florida nog altijd hoogtij vieren. Op Nickel blijkt dat niet anders te zijn, de witte en zwarte jongens worden slecht behandeld, maar de zwarten net een tikje meer. Vriendschap tussen deze twee kampen is er dan ook niet, maar Elwood wordt op sleeptouw genomen door zijn maatje Turner waardoor het leven net wat makkelijker wordt.

Whitehead beschrijft in dit boek de verschrikkingen van nog niet zo heel lang geleden die geïnspireerd zijn op de werkelijkheid. In 2014 kwam naar buiten dat er bij zo’n tuchtschool in Florida naast de ‘gewone’ begraafplaats een geheime begraafplaats was. Jongens die daar begraven werden stonden te boek als ‘weggelopen’. Op basis van getuigenverslagen heeft Whitehead deze wereld op papier gezet in de vorm van een roman.

Het is een ongemakkelijke waarheid waarin we zien hoe racisme, discriminatie en onwetendheid samen de basis vormen voor een gesegregeerde maatschappij, waarvan we parallellen in onze huidige (Europese) samenlevingen terugzien. Het schokkendst voor mij, waren niet de afranselingen, maar de manier waarop stelselmatig de spirit van deze jongens wordt gebroken en er voor wordt gezorgd dat ze niet meer nadenken en zeker niet beter terechtkomen in de maatschappij als ze worden vrijgelaten.

Minstens zo belangrijk als het verhaal is de prachtige vertelstijl van Whitehead. In heel eenvoudige zinnen en zonder poeha beschrijft hij de wereld van deze jonge zwarte mannen en hoe het daarna met hun is afgelopen, drank, drugs, het leger, baantjes en soms wat succes. Met een prachtig einde waarmee het verhaal rond komt, zonder sentimenteel te worden. Eén ding blijft overduidelijk, zelfs als de jongen weg is uit Nickel, Nickel blijft in de jongen zitten. 

Sandrine Destombes - Het dubbele geheim van de familie Lessage

Eigenzinnige Franse thriller

Het is ondertussen best afgezaagd om een moord/verdwijning/misdaad uit het verleden te nemen en daar dertig jaar later in het ‘nu’ mee verder te gaan. Toch is dit Destombes erg goed gelukt in ‘het dubbele geheim van de familie Lessage’. In 1989 verdwijnt de tweeling Raphaël en Solène uit een klein dorpje, niemand weet wat er gebeurd is, zijn ze weggelopen of ontvoerd? Na drie maanden wordt Solène dood gevonden op het kerkhof in een witte jurk en met een bloemenkrans in het haar. Kapitein Jean Wimez heeft de zaak nooit kunnen laten rusten, net als Victor, de vader van de tweeling.

Als in 2018 opnieuw twee kinderen verdwijnen uit het dorp gaat inspecteur Fabregas op zoek naar de verbanden tussen de twee zaken. De kinderen zijn van dezelfde basisschool, ze komen uit hetzelfde dorp, maar het is geen tweeling. Langzaam maar zeker probeert Fabregas de sporten te volgen die moeten leiden naar de ontvoerder, maar is deze hetzelfde als dertig jaar geleden?

Ik vond ‘het dubbele geheim van de familie Lessage’ een onverwacht goed boek. Destombes weet de lezer steeds weer op een andere gedachte en andere verdachte te brengen en onthult steeds net genoeg van het verleden om als lezer mee te kunnen speuren. Het is ook leuk om weer eens een Franse thriller te lezen, de verhoudingen binnen de politie zijn meer hiërarchisch en de omgeving is anders dan anders. Het boek bestaat uit veel korte hoofdstukken en is daarmee sterk in zijn simpliciteit. Niet te veel personages, een duidelijke tijdslijn en veel vaart zijn goede eigenschappen voor een thriller. Als er een punt van kritiek is, dan is het dat de afwikkeling van de zaak net wat lang duurt. Maar dat mag de pret niet drukken. Welverdiende 4 sterren. 

Thomas Rueb – Laura H. Het kalifaatmeisje uit Zoetermeer

Een onwaarschijnlijk (goed) verhaal over radicalisering en terugkeer

Iedereen kent Laura H. de eerste vrouwelijke Syrië-ganger die terugkwam uit het kalifaat, maar over haar verhaal was lange tijd veel onduidelijk. Journalist Thomas Rueb reconstrueert in gesprekken met haar, haar familie en familie en vrienden van haar man het verhaal rondom Laura. Rueb vertelt over haar jeugd, de reis en het tijd in het kalifaat en hoe ze is ontsnapt. Zo veel mogelijk probeert hij feiten te controleren, hij gaat zelfs naar Irak om daar de plek van haar ontsnapping te bekijken en praat met zo veel mogelijk betrokkenen. Dit levert een onwaarschijnlijk (goed) verhaal op. Een verhaal dat het waard is om gelezen te worden.

Laura groeit op in Zoetermeer samen met haar chronische zieke broertje Ingmar. In het begin van haar (voege) pubertijd scheiden haar ouders en Laura komt niet goed mee op school. Ze zoekt andere manieren om zich gezien en geliefd te voelen. Jongens geven haar dat gevoel, maar als er over haar gepraat wordt op school en in de wijk weet ze niet wat ze moet doen. Waarom vinden de jongens haar leuk, maar zeggen ze dat ze een slet is? Ze voelt zich niet thuis en zoekt warmte en bescherming bij vriendinnen die (toevallig) Islamitisch zijn. Ze besluit ook een hoofddoek te gaan dragen, zo voelt ze zich beschermt tegen de blikken van anderen.

Als ze op haar 17^e zwanger raakt en in een tienermoederhuis terecht komt gaat ze steeds verder in haar geloof. Via een Islamitische datingsite ontmoet ze Ibrahim, na twee weken trouwen ze en stapje voor stapje radicaliseren ze. Ibrahim wordt niet gerespecteerd in Nederland en hij vindt het moeilijk dat hij zich niet als een goede moslim gedraagt. In het kalifaat zou alles beter zijn, daar slaan mannen hun vrouw niet, iets wat Ibrahim in Nederland vaak doet. Ze besluiten via Turkije naar Syrië te vertrekken en worden door IS uiteindelijk in Irak gestationeerd. We zien in het boek, gebaseerd op Laura’s verhaal en appjes en mailtjes die ze met haar vader uitwisselt, hoe ze steeds meer gedesillusioneerd raakt in IS en het kalifaat. Ibrahim slaat haar nog steeds, er is weinig voedsel en ze mag nergens heen zonder man. Samen met haar vader plant ze haar vertrek uit het kalifaat.

Het eerste deel van het boek maakt vooral duidelijk wat er mis gaat in de Nederlandse samenleving als het gaat om het thuis laten voelen van jongeren die niet mee kunnen komen door hun culturele of economische achtergrond. De risico’s van uitsluiting en pesten en van niet communiceren. Als je leest over haar ontberingen in het kalifaat, snap je dat ze terug wil en vooral de pogingen om terug te keren van Laura zijn ontzettend spannend om te lezen. Dit boek is een mooie journalistieke vertelling van het verhaal zoals er meer zijn, maar door de manier waarop Rueb geprobeerd heeft zo veel mogelijk kanten van het verhaal na te trekken wordt het begrijpelijk en geloofwaardig. Wat er precies gebeurd is en hoe veel de Nederlandse overheid wist van haar ontsnapping, dat wordt nergens helemaal duidelijk. Maar het lijkt er op dat Laura ontzettend veel geluk heeft gehad dat ze levend terug is gekomen en hopelijk kan ze in de toekomst een rol gaan spelen in deradicaliseren in Nederland.