Esi Edugyan – Washington Black

Washington Black is een bijzonder verhaal vol onwaarschijnlijkheden over zoeken naar jezelf

Washington Black (vernoemd naar George Washington en zijn eigenaar mr. Black) wordt als elfjarige slaaf van plantagemedewerker uitverkozen om de persoonlijke bediende te worden van Christopher Wilde (ook wel Titch genoemd). Christopher is op bezoek bij zijn broer, de nieuwe plantage-eigenaar op Barbados, en wil daar zijn Wolkenkliever verder ontwikkelen. Washington helpt hem bij zijn metingen en leert lezen en tekenen van Christopher. Als er een dode valt op de plantage en Washington de schuld dreigt te krijgen besluit Christopher dat het tijd is om samen te ontsnappen in de Wolkenkliever. Via de noordpool, Canada, de VS, Londen en Amsterdam komt Washington uiteindelijk in Marokko terecht op zoek naar Titch en naar zichzelf.

Wat Eudgyan mooi weergeeft in dit boek is hoe onze identiteit samenhangt met onze sociale omgeving. Als Wash nog op de plantage werkt voelt hij zich vooral onderdeel van de slaven en van zijn beschermster Big Kit. Als hij de bediende van Titch wordt en leert lezen en tekenen voelt hij zich nergens bij horen en daarom hecht hij zich aan Titch. Op het moment dat Titch verdwijnt en hem in de steek laat blijft hij jaren lang zoeken naar Titch en naar wij hij zelf is. Pas als hij zijn zoektocht afsluit kan hij zichzelf zijn en zijn plek in de maatschappij opeisen.

Edugyan heeft een heerlijke lichte schrijfstijl, hierdoor leest het boek makkelijk weg en wil je door blijven lezen. Dit boek is bijna vijf sterren waard, maar de onwaarschijnlijkheid van het verhaal maakt dat het dat net niet red. Het is vreemd en haast vervreemdend dat een (ex-)slaaf met brandwonden terecht komt op de Noordpool, een aquarium sticht in Londen en de woestijn van Marokko doorkruist. Daarmee heeft het bij vlagen iets weg van de boeken van Jonas Jonassen. De uitwerking van de thema’s vrijheid en identiteit en de samenhang daartussen maakt dat het de vier sterren wel ruim waard is. Edugyan geeft een inkijkje in het slavernijverleden van Brits-Indië en de gevolgen daarvan.

Jan Willem Duyvendak – Thuis. Het drama van een sentimentele samenleving.

Waarom thuis voelen tot minder thuisgevoel leidt

Voor mijn promotie anderhalf jaar geleden kreeg ik van oud-collega Joram dit boek van Duyvendak over thuis voelen. Uiteraard zeer toepasselijk bij het verdedigen van een proefschrift over eigenwoningbezit en huisvestingsbeleid. Het is een interessante bundeling met als centrale stelling dat de nadruk die we in de samenleving en de politiek op ‘thuis voelen’ leggen tot meer uitsluiting leidt in plaats van insluiting. Eén aspect mist Duyvendak, namelijk dat de nadruk op kopen en ‘het eigen huis’ om thuis te voelen ook leidt tot uitsluiting in de samenleving.

Duyvendak geeft een aantal voorbeelden waarin de toegenomen nadruk op thuis. Allereerst in de zorg, waar decentralisatie en de invoering van de WMO heeft geleidt tot meer ‘maatwerk’. Meer maatwerk betekent hier keukentafelgesprekken (letterlijk bij de mensen thuis), het langer thuis moeten blijven wonen en ook het inzetten van hulp door vrienden en familie in plaats van professionals.

Een tweede voorbeeld is in de politiek waarin de nadruk steeds meer komt te liggen op het ‘thuis moeten voelen’ van alle groepen in Nederland. Migranten moeten zich dus niet alleen aanpassen aan de Nederlandse samenleving van (de meeste) politieke partijen, maar ze zijn ook verplicht zich hier thuis te voelen. Door deze druk op aanpassen en thuis voelen zien we dat sommige groepen zich juist minder thuis gaan voelen.

Waar binnen de sociologie vaak nog weinig aandacht is voor de rol van buurten, kopen of huren en de invloed van ‘thuis voelen’, geeft Duyvendak vooral aan het eerste en laatste aspect een sterke invulling. Wat ik nog mis, vanuit mijn achtergrond als housing-onderzoeker, is de toegenomen invloed van de nadruk op kopen en ‘het eigen huis’ in Nederland. Pas als je een huis koopt kun je je echt thuis voelen lijkt het adagium steeds meer te worden en dat sluit hele groepen mensen uit, die niet kunnen of niet willen kopen. Het gaat hierbij vooral op jonge stellen, alleenstaanden (met en zonder kinderen) die hun werk en netwerk in de randstad hebben. De prijsstijgingen sinds 2012 hebben laten zien dat de uitsluiting voor deze groepen alleen maar sterker is geworden. Dat perspectief, zou nog een mooie aanvulling zijn op dit boek. 

Karin Slaughter – Laatste Weduwe

De nieuwe Will Trent/Sara Linton

De weken van het spannende boek zijn weer begonnen en dat betekent eigenlijk elk jaar dat dé nieuwe Karin Slaughter uitkomt en dit jaar was het (eindelijk) weer een nieuwe Will Trent/Sara Linton roman, heerlijk! Ik ben er het Pinksterweekend voor gaan zitten en binnen no-time had ik het boek uit.

Michelle Spivey is een infectiedeskundige en wordt gekidnapt als ze met haar dochter over het parkeerterrein van een winkelcentrum loopt. Na een maand is er nog geen spoor van haar gevonden. Sara en Will worden echter bij de zaak betrokken als Sara ook wordt ontvoerd, de juiste persoon op de verkeerde plek zoals de ontvoerders stellen, ze hebben een arts nodig en toevallig is Sara arts. Will stort in als Sara verdwijnt en gaat undercover om haar terug te vinden. Ondertussen probeer Sara er achter te komen waarom de kinderen in de sekte waar ze terecht komt allemaal ziek zijn en maar niet reageren op de medicijnen die ze geeft.

Slaughter heeft weer een heerlijk spannende thriller geschreven. Hij is gewelddadig, maar minder luguber dan andere boeken die ze schreef en we krijgen weer een extra stukje van Will en Sara te zien. Al is hun relatie en achtergrond maar een heel klein stukje van het boek. Het is mooi om te zien hoe Slaughter een trend in de samenleving tot hoofdpunt van haar boek maakt, waarbij religieuze/conservatieve groeperingen in de Amerikaanse samenleving de positie van mannen wil herstellen. Dat is iets wat we ook in de huidige samenleving, en niet alleen in Amerika, natuurlijk zien.