Jan Willem Duyvendak – Thuis. Het drama van een sentimentele samenleving.

Waarom thuis voelen tot minder thuisgevoel leidt

Voor mijn promotie anderhalf jaar geleden kreeg ik van oud-collega Joram dit boek van Duyvendak over thuis voelen. Uiteraard zeer toepasselijk bij het verdedigen van een proefschrift over eigenwoningbezit en huisvestingsbeleid. Het is een interessante bundeling met als centrale stelling dat de nadruk die we in de samenleving en de politiek op ‘thuis voelen’ leggen tot meer uitsluiting leidt in plaats van insluiting. Eén aspect mist Duyvendak, namelijk dat de nadruk op kopen en ‘het eigen huis’ om thuis te voelen ook leidt tot uitsluiting in de samenleving.

Duyvendak geeft een aantal voorbeelden waarin de toegenomen nadruk op thuis. Allereerst in de zorg, waar decentralisatie en de invoering van de WMO heeft geleidt tot meer ‘maatwerk’. Meer maatwerk betekent hier keukentafelgesprekken (letterlijk bij de mensen thuis), het langer thuis moeten blijven wonen en ook het inzetten van hulp door vrienden en familie in plaats van professionals.

Een tweede voorbeeld is in de politiek waarin de nadruk steeds meer komt te liggen op het ‘thuis moeten voelen’ van alle groepen in Nederland. Migranten moeten zich dus niet alleen aanpassen aan de Nederlandse samenleving van (de meeste) politieke partijen, maar ze zijn ook verplicht zich hier thuis te voelen. Door deze druk op aanpassen en thuis voelen zien we dat sommige groepen zich juist minder thuis gaan voelen.

Waar binnen de sociologie vaak nog weinig aandacht is voor de rol van buurten, kopen of huren en de invloed van ‘thuis voelen’, geeft Duyvendak vooral aan het eerste en laatste aspect een sterke invulling. Wat ik nog mis, vanuit mijn achtergrond als housing-onderzoeker, is de toegenomen invloed van de nadruk op kopen en ‘het eigen huis’ in Nederland. Pas als je een huis koopt kun je je echt thuis voelen lijkt het adagium steeds meer te worden en dat sluit hele groepen mensen uit, die niet kunnen of niet willen kopen. Het gaat hierbij vooral op jonge stellen, alleenstaanden (met en zonder kinderen) die hun werk en netwerk in de randstad hebben. De prijsstijgingen sinds 2012 hebben laten zien dat de uitsluiting voor deze groepen alleen maar sterker is geworden. Dat perspectief, zou nog een mooie aanvulling zijn op dit boek.