Lina Meruane – Rood zien

Meruane weet met weinig, veel te vertellen.

Lina Meruane is een Chileense schrijfster die al een tijd in New York woont. Dit is het eerste boek dat ik van haar heb gelezen en ik hoop dat uitgeverij Signatuur gaat besluiten meer van haar uit te geven, want ze heeft een bijzonder mooie schrijfstijl. Het boek bestaat uit zeer korte hoofdstukken met vaak lange zinnen. Ze schrijft staccato, fragmentarisch, misschien wel zoals ze ook denkt. Dit is het verhaal van haar blind worden. 

‘En het was hem, een hijgende, chagrijnige, hongerige maar triomfantelijk Ignacio die ik uit mijn geheugen opdiepte, in mijn hoofd samenstelde: Ignacio, die zwaaiend met de ampul naar binnen kwam gelopen en hem als een vlag op tafel plantte.’ (p. 82)

Lina staat op een feestje als ze merkt dat haar ogen vol lopen met bloed (de Spaanse titel is niet voor niets Sangre en el ojo, bloed in het oog). De oogarts weet nog niet of hij haar kan opereren en ze moet eerst wachten. Dat wachten duurt lang als je steeds minder ziet en daardoor steeds afhankelijker wordt van de mensen om je heen. Haar prille relatie met Ignacio wordt gedwongen om serieus te worden. Samenwonen, verzorgen, op bezoek bij haar familie in Chili, het contact met haar moeder.

Als je blind wordt, moet je het leven weer opnieuw vorm geven. Ze bouwt haar leven plaatje voor plaatje weer op. Probeert hoop te houden en is verschrikkelijk boos als de operatie maar op zich laat wachten, net als haar herstel. Meruane neemt je mee in haar wereld en emoties. Een bijzonder boek dat soms iets te plastisch is (wellicht mijn grootste probleem met Zuid-Amerikaanse schrijvers als ik denk aan het boek De Woestijn), maar zeer de moeite waard. Ze weet met weinig, veel te vertellen.

Naomi Alderman – De macht

Dystopisch boek over onze samenleving

In mijn interpretatie, is het grootste misverstand over ‘De macht’ van Naomi Alderman dat het over de toekomst gaat. Het boek gaat vooraf door een tweetal intrigerende brieven van ene ‘Neil’ aan ene ‘Naomi’. Daarin schrijft Neil dat hij een geschiedenisboek gaat schrijven met een nieuwe interpretatie van het gebeurde. In een wereld waarin vrouwen de macht hebben, is dit voor een man een gewaagde opdracht laat Naomi hem weten en daar begint het echt boek.

Jonge vrouwen komen erachter dat ze fysiek niet meer onder hoeven te doen voor mannen. Bij meiden wordt de ‘wrong’ geactiveerd, een orgaan bij het borstbeen dat zorgt voor elektrische pulsen die kunnen worden gebruikt op anderen. Overal in Amerika en in andere landen breken gevechten uit, tussen meiden onderling en tussen jongens en meisjes. Deze jonge meiden kunnen de ‘wrong’ bij andere meiden en bij vrouwen activeren. Op deze manier komt een machtsverandering op gang, vrouwen hoeven niet meer bang te zijn voor onderdrukkers, ze komen in opstand.

Tunde is een Nigeriaanse journalist die besluit om het verhaal van de machtsovername te gaan volgen. Hij maakt filmpjes van de revoltes in verschillende landen en plaatste deze op YouTube. Op die manier krijgt hij een groot publiek en gaat voor CNN en andere grote media werken. Zijn perspectief op de gebeurtenissen is het interessantst omdat hij als jonge man in de ‘oude wereld’ nog niet heel veel macht had en in de ‘nieuwe wereld’ open staat voor de veranderingen.

Het boek telt af (nog zeven jaar, nog zes jaar) en we zien de samenleving veranderen door de ogen van verschillende personages. Roxy, de maffiadochter, die het bedrijf van haar vader overneemt. Margot, burgemeester en later senator in de VS die de ultieme privaat-publieke samenwerking laat bloeien, haar dochter Jocelynn die haar kracht niet goed onder controle krijgt, Tunde, de journalist en Ally, een meisje dat denkt dat ze boodschappen van een hogere macht doorkrijgt en een grote schare volgelingen krijgt.

Het boek is heel modern geschreven (op een young adult achtige manier) en minder literair dan ik had verwacht. Het is bij tijd en wijlen ontzettend spannend en vooral heel erg maatschappijkritisch. Het laat zien hoe we bepaalde zaken in onze huidige samenleving accepteren die we in het boek afkeuren. Zoals het vervolgen van hele bevolkingsgroepen, huiselijk geweld (tegen vrouwen), dat vrouwen enkel onder begeleiding van een man naar buiten kunnen, het onder toezicht stellen van vrouwen (in het huwelijk en daarbuiten), publiek-private samenwerking en sektarisme.

Het vergde mij wel doorzettingsvermogen in de eerste 100 pagina’s om grip te krijgen op het boek. Het zijn veel personages, er gebeurt nog meer en veel dingen zjin niet duidelijk. Het mooie daarvan is, dat zelfs nu ik het boek al twee weken uit heb, ik nog steeds over het boek nadenk. Er nieuwe ideeën bij krijg en nieuwe interpretaties zie. Mijn grootste kritiekpunt is dat Alderman te veel in het boek heeft willen stoppen, te veel ‘schrijf-trucjes’, te veel onderwerpen, maar dat vergeef je haar als je het einde van het boek leest, met een tweede briefwisseling tussen Neil en Naomi. 

Peter Zantingh – Na Mattias

Een novelle over verlies, verdriet en vriendschap

‘Na Mattias’ is echt een bijzonder boek. Het is een novelle van 120 pagina’s, waarin in verschillende hoofdstukken en daarmee vanuit verschillende perspectieven verteld wat de dood van Mattias voor impact heeft op de levens om hem heen. Maar meer nog vertelt het over de invloed die Mattias had op de mensen om hem heen. Mattias was een dromer, altijd meer ideeën dan tijd en doorzettingsvermogen om ze uit te voeren. Niet iedereen nam hem daarom even serieus. Veel meer nog dan over Mattias leren we over de mensen om hem heen en het verhaal dat me daarbij het meest is bijgebleven is het verhaal van Issam.

Issam is een eenzame jongen. Hij is roadie bij een relatief bekende band en toert met hun door heel Europa. De opleiding podiumkunsten heeft hij na een half jaar verlaten, maar onzichtbaar sjouwen met instrumenten gaat hem goed af. Het computerspel Football Manager houdt hem op de been. Hij speelt al zo ver in de toekomst dat alle spelers van nu met pensioen zijn en het spel nieuwe spelers met fictieve namen heeft gegenereerd. Dat er spelers zijn uit je eigen jeugdopleiding die toetreden tot je elftal. Maar dan wordt zijn laptop gestolen en is hij alles kwijt. Mattias begrijpt hem. Ze hebben elkaar nog nooit ontmoet en toch waren ze vrienden op het voetbalforum.

Het is mooi om te zien wat een impact mensen hebben op anderen. Juist door de verschillende perspectieven is het denk ik voor iedereen mogelijk om zich te herkennen in het boek. Ook fijn is dat het verdriet, dat je naar de strot kan grijpen, daardoor telkens weer onderbroken wordt. Tot het eind blijft het onduidelijk wat er met Mattias is gebeurd en dat is een knap stukje spanningsopbouw van Zantingh.